Δεξιότητες οπτικής αντίληψης





Δεξιότητες οπτικής αντίληψης

Οπτική αντίληψη είναι το σύνολο δεξιοτήτων που χρησιμοποιούμε για να συλλέξουμε οπτικές πληροφορίες, να τις αναλύσουμε και να τις ερμηνεύσουμε.                  
Η οπτική αντίληψη είναι άμεσα εξαρτώμενη από τη λειτουργία του ΚΝΣ και κυρίως από τη λειτουργία των φλοιωδών δομών του εγκεφάλου και για το λόγο αυτό σχετίζεται άμεσα με την φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού και τη μάθηση. Δίχως την διαδικασία της οπτικής αντίληψης, δεν θα ήταν εύκολο να μάθουμε να διαβάζουμε, να αντιγράφουμε από τον πίνακα ή από βιβλίο, να οπτικοποιούμε αντικείμενα ή παλιές εμπειρίες, να θυμόμαστε πράγματα οπτικά, να έχουμε καλό οπτικοκινητικό συντονισμό, να συνδυάζουμε τις οπτικές πληροφορίες με τις άλλες μας αισθήσεις για να εκτελέσουμε δραστηριότητες όπως να κάνουμε ποδήλατο, να παίζουμε μπάλα κ.τ.λ.
Τα παιδιά με οπτικο-αντιληπτικά προβλήματα δεν προσλαμβάνουν τις οπτικές πληροφορίες όπως εμείς. Δεν ζωγραφίζουν καλά, δεν τους αρέσουν τα puzzle, οι λαβύρινθοι, παρουσιάζουν δυσκολίες στην ανάγνωση, γραφή και αντιγραφή.  Πολλές φορές οι μαθησιακές δυσκολίες σχετίζονται με δυσκολίες στην ερμηνεία και την αποτελεσματική χρήση των οπτικών πληροφοριών.
Η οπτικοαντιληπτική διαδικασία μπορεί να χωριστεί σε τρεις βασικές κατηγορίες δεξιοτήτων: στις οπτικοχωρικές δεξιότητες, στις δεξιότητες οπτικής ανάλυσης, και στις οπτικοκινητικές δεξιότητες.

Οπτικοχωρικές δεξιότητες
Είναι οι δεξιότητες που χρησιμοποιούμε για να κατανοήσουμε έννοιες κατεύθυνσης ώστε να οργανώσουμε τον οπτικό μας χώρο. Είναι το πώς οπτικά προγραμματίζουμε το σώμα μας να συνεργαστεί με τον κόσμο.
Οι οπτικοχωρικές δεξιότητες απαιτούν να παρατηρήσεις ένα αντικείμενο, μετά με ακρίβεια να αναφέρεις τη σχέση του στο χώρο με τον εαυτό σου.

Σημεία όπου μαρτυρούν οπτικοχωρικές δυσκολίες
·         Έλλειψη συντονισμού και ισορροπία (αδεξιότητα)
·         Δυσκολία στο να διαχωρίσει δεξί-αριστερό
·         Αντιστροφή γραμμάτων στη γραφή
·         Δεν έχει πέρασμα μέσης γραμμής όταν εκτελεί δραστηριότητες
·         Δεν χρησιμοποιεί υποστηρικτικά το μη κυρίαρχο χέρι όταν γράφει ή αντιγράφει
·         Γυρίζει το σώμα του όταν γράφει ή αντιγράφει.
  
Οπτική διάκριση
Είναι η δεξιότητα εκείνη που χρησιμοποιούμε για να αναγνωρίσουμε, να ταξινομήσουμε, να οργανώσουμε και να ανακαλέσουμε οπτικές πληροφορίες.
Τα παιδιά με φτωχή οπτική ανάλυση συχνά δυσκολεύονται να μάθουν την αλφαβήτα και να αναγνωρίζουν λέξεις και απλά σχήματα ακόμα και αν παρουσιάζονται επαναλαμβανόμενα. Για παράδειγμα μπορεί σωστά να διαβάσουν τη λέξη «πείνα» σε μια πρόταση και να διαβάσουν την ίδια λέξη «πένα» δύο γραμμές παρακάτω. Αυτά τα παιδιά τείνουν να μπερδεύουν λέξεις με ίδια αρχή και τέλος, να γενικεύουν όταν κατηγοριοποιούν αντικείμενα. Επίσης δυσκολεύονται να κατανοήσουν τα μεγέθη και τις ποσότητες.
Σημεία που μαρτυρούν πιθανή δυσκολία στην οπτική διάκριση:
·         Δυσκολία στην εκμάθηση της αλφαβήτα
·         Δυσκολία στην αναγνώριση λέξεων
·         Κατά την ανάγνωση μπερδεύουν λέξεις που ξεκινούν με την ίδια συλλαβή
·         Υπεργενικεύουν – μπερδεύουν μικρές διαφορές και ομοιότητες
·         Δεν αναγνωρίζουν την ίδια λέξη εάν επαναλαμβάνετε στην ίδια σελίδα
·         Δυσκολία να θυμούνται και να γράφουν γράμματα και αριθμούς
·         Διάσπαση προσοχής
·         Δυσκολία να κατανοήσουν εντολές
·         Υπο ή υπερ κινητικότητα.

Υποδεξιότητες της οπτικής διάκρισης:
Διάκριση εικόνας- φόντου: είναι η ικανότητα να διακρίνεις συγκεκριμένα αντικείμενα σε μια εικόνα ή χώρο ή φιγούρες ενώ παράλληλα αγνοείς  μη σχετικές πληροφορίες.
Σταθερότητα σχήματος: η ικανότητα να αναγνωρίζεις ένα αντικείμενο από ένα μέρος του ακόμα και αν διαφέρει σε σχήμα ,μέγεθος, υλικό  και τοποθεσία.
Π.χ. ΣΠΙΤΙ=σπίτι=Σπίτι, ή μία κούπα με νερό είναι το ίδιο είτε η κούπα είναι ψηλή, μαύρη, άσπρη ή χαμηλή.
Οπτικό κλείσιμο: είναι η ικανότητα να αντιλαμβάνεσαι το όλο της εικόνας έχοντας μόνο μερικά στοιχεία από αυτήν.
Π.χ. Μπορείς να καταλάβεις τι δείχνει η εικόνα;
Οπτικοχωρική μνήμη: είναι η ικανότητα να θυμάσαι το πού ακριβώς στο χώρο ήταν ένα αντικείμενο η ερέθισμα.
Οπτική διαδοχική μνήμη: είναι η ικανότητα να μπορείς να δεις και έπειτα να επαναφέρεις στη μνήμη σου μια διαδοχή από αριθμούς, γράμματα ή αντικείμενα με τη σειρά που αρχικά παρουσιάστηκαν.
Οπτικοποίηση: η ικανότητα να ανακαλούμε εικόνες που ήδη έχουμε δει ή αντικείμενα και νοητά να επεξεργαζόμαστε την εικόνα από διάφορες σκοπιές.


Οπτικοκινητικές δεξιότητες
Οπτικοκινητικός συντονισμός: είναι η συνεργασία ματιών και χεριών στην εκτέλεση ενός έργου.
Όταν καταλαβαίνουμε ότι ένα παιδί έχει δυσκολία στον οπτικοκινητικό του συντονισμό αυτό δε σημαίνει απαραίτητα ότι έχει κάποιο έλλειμμα στην όρασή του. Η οπτική οξύτητα και η οπτική του αντίληψη μπορεί να είναι άρτια. Επίσης ο έλεγχος της κίνησης του, η δύναμη και το εύρος να είναι ικανοποιητικά. Αυτό σημαίνει ακριβώς ότι ο μηχανισμός της κίνησης και της όρασης δεν μπορούν να συνεργαστούν.
Βέβαια όλα τα συστήματα είναι αλληλένδετα και γι αυτό μπορεί να συμβεί και το αντίθετο Π.χ ένα παιδί με κακή ισορροπία, θα έχει και κακή καθιστή θέση, τα μάτια θα δυσκολεύονται να εστιάσουν,  με συνέπεια να εμφανίζει δυσκολίες και στην εκτέλεση των λεπτών κινήσεων και στον οπτικοκινητικό συντονισμό.
Στον οπτικοκινητικό συντονισμό τα μάτια εμφανίζουν δυσκολία στις σακκαδικές κινήσεις (είναι η δυνατότητα των ματιών να πηγαίνουν από τον έναν στόχο στον άλλον)
Τα μάτια μας λειτουργούν σαν σκάνερ. Σκανάρουν την εικόνα και αυτόματα αποθηκεύεται στον εγκέφαλο μας για να γίνει η ανάκληση όταν χρειάζεται. Όταν υπάρχει δυσκολία στην κίνηση των ματιών (από αριστερά προς τα δεξιά, από πάνω προς τα κάτω και αντίστροφα), το σκανάρισμα θα γίνει λάθος με αποτέλεσμα να αποτυπωθεί και λάθος η εικόνα.
Παιδιά που αντιμετωπίζουν δυσκολία στις σακκαδικές κινήσεις των ματιών συνήθως δεν έχουν πέρασμα μέσης γραμμής σώματος. Επίσης εμφανίζουν κακή ισορροπία και λειτουργία του αιθουσαίου συστήματος. Τα τελευταία είναι δεξιότητες που απαιτούνται στην κατάκτηση της πλευρικότητας και συνεπώς και της κατευθυντικότητας. Μαθησιακά προκύπτει ότι το παιδί θα έχει δυσκολίες στην αποκρυπτογράφηση των γραμμάτων (σκανάρει λάθος), στην γραφή και ανάγνωση. Κινητικά θα έχουμε ένα παιδί με την εξής εικόνα:
·         Το μη κυρίαρχο χέρι δεν χρησιμοποιείται υποστηρικτικά
·         Αλλάζουν χέρια γιατί δεν έχουν πέρασμα μέσης γραμμής
·         Κινητική υπερχείλιση
·         Περιστρέφουν το σώμα τους.
·         Κακή ισορροπία
·         Κακός κινητικός σχεδιάσμός
·         Λανθασμένες στάσεις σώματος.
 πηγή: www.eyecanlearn.com

Κέντρο Αποκατάστασης Παιδιών και Ενηλίκων «Ανάπτυξη»